Thơ Sully Prudhomme

Sully Prudhomme (tên thật là René Francois Armand Prudhomme, 16 tháng 3 năm 1839 - 7 tháng 9 năm 1907) - nhà thơ Pháp, thành viên của nhóm Parnasse, người đầu tiên trên thế giới đoạt giải Nobel Văn học “vì những giá trị văn chương xuất sắc, lý tưởng cao cả, nghệ thuật hoàn thiện và sự kết hợp tuyệt vời giữa tình cảm và trí tuệ”. Sully Prudhomme đã dùng tiền của giải Nobel lập ra một giải thưởng dành cho các nhà thơ trẻ nước Pháp. Ông cũng là người thành lập Hội các nhà thơ Pháp (Société des poètes français) năm 1902 cùng với Jose-Maria de Heredia và Leon Dierx.

Tiểu sử

Sully Prudhomme sinh tại Paris năm 1839 trong gia đình René Armand Prudhomme. Bố mất lúc Prudhomme lên hai tuổi, hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông cùng mẹ và chị gái chuyển đến sống với một người chú. Năm lên 8 tuổi vào học trường Lycee Bonapart. Cậu bé học giỏi toán, say mê ngôn ngữ và thơ Pháp.  

Từ năm 1860, đã phải tự đi làm nhiều nghề kiếm sống, buổi tối về nghiên cứu triết học và làm thơ. Năm 1865 in tập thơ đầu tay ký bút danh Sully Prudhomme được đánh giá cao. Năm sau, một nhà xuất bản in thơ của ông vào tập Parnasse ngày nay (Le Parnasse contemporain) - một thứ tuyên ngôn của các nhà thơ nhóm Parnasse phản đối lại trường phái lãng mạn. Năm 1870, nổ ra chiến tranh Pháp - Phổ, ông tự nguyện gia nhập dân quân. 

Những túng thiếu, vất vả trong thời kỳ quân Phổ phong tỏa Paris khiến sức khỏe đã yếu của ông càng thêm trầm trọng, ông bị liệt và phải cắt hai chân sau khi cuộc phong tỏa chấm dứt. Trong thời kỳ chữa bệnh, ông vẫn viết thơ ái quốc (Ấn tượng chiến tranh, 1870), cổ vũ thơ truyền thống, phản đối thơ tự do, chủ nghĩa tượng trưng, suy đồi (Di chúc thơ, 1900). Năm 1888 ông xuất bản trường ca Hạnh phúc, gồm 4000 câu thơ, khẳng định hạnh phúc có thể đạt được nhờ sự ham học hỏi, nhờ khoa học, nhờ lòng thiện và sự hy sinh. Những năm cuối đời ông tiếp tục sáng tác, viết khảo luận về tôn giáo, tâm lý. 

Sully Prudhomme mất tại nhà riêng ở ngoại ô Paris ngày 6 tháng 9 năm 1907. 

Tác phẩm:
- Tứ tuyệt và các bài thơ (Stances et poèmes, 1865), thơ.
- Thử thách (Les épreuves, 1866), thơ.
- Những phác thảo về Italia (Croquis Italiens, 1866-1868), thơ.
- Nỗi cô đơn (Les solitudes, 1869), thơ.
- Ấn tượng chiến tranh (Impression de la guerre, 1870), thơ.
- Nước Pháp (Le France, 1870), thơ.
- Định mệnh (Les destins, 1872), thơ.
- Loài hoa nổi loạn (La révolte des fleurs), thơ.
- Lòng dịu dàng hoài phí (Les vaines tendresses, 1875), thơ.
- Hạnh phúc (Le bonheur, 1888), trường ca.
- Công lí (La justice, 1888), thơ.
- Di chúc thơ (Le testament poétique, 1900), tiểu luận.
- Tôn giáo đích thực theo Pascal (La vraie religion selon Pascal, 1905), khảo luận.
- Vấn đề mục đích cuối cùng (Le problème des causes finale, 1906), khảo luận.
- Tâm lí của sự tự do lựa chọn (Psychologie du libre arbitre, 1906), khảo luận.
- Phiêu bạt (Les epaves, xuất bản năm 1908), thơ.

BÌNH VỠ

Hoa mã tiên thảo héo trong bình
Bởi vì cú chạm của quạt nan
Nhẹ nhàng, không ai nghe gì cả
Bởi vì nào có tiếng ngân vang. 

Nhưng vết rạn kia không thể nhìn
Gặm nhấm pha lê mỗi ngày thêm
Với vẻ ẩn mình và chắc chắn
Trên bình vết rạn cứ dần loang. 

Nước trong bình kia cứ cạn dần
Nhựa sống trong hoa cũng héo hon
Mà chẳng một ai hề hay biết
Xin chớ chạm tay, đã vỡ bình. 

Bàn tay ta yêu cũng vẫn thường
Chạm vào làm thương tổn trái tim
Rồi để một mình tim rạn vỡ
Hoa của tình yêu cũng nát tan. 

Mà thấy gì đâu mắt thế gian
Chỉ tim cảm thấy, khóc òa lên
Vết thương mỏng manh mà sâu hoắm
Xin chớ chạm vào, đã vỡ tim.

Bản lục bát:

Trong bình hoa đã héo hon

Vì em khẽ chạm quạt nan vô tình

Vết nứt không rõ mắt nhìn

Tháng ngày cứ thế trên bình dần loang.

Bàn tay chạm đến đã quên

Nhưng điều tai họa lớn lên trong bình

Nước dần vơi, hoa héo hon

Bình nay đã vỡ xin đừng chạm tay!

Con tim tôi cũng thế này

Dịu dàng khẽ chạm bàn tay, một lần

Kể từ dạo ấy trong tim

Vết thương còn mãi, dù nhìn chẳng ra.

Tim vẫn sống như ngày qua

Và che giấu nỗi xót xa của mình

Nhưng tai họa cứ lớn lên

Tim nay đã vỡ xin đừng chạm tay!

THẠCH NHŨ

Tôi yêu những hang tối tăm, sâu thẳm
Ngọn đuốc xuyên qua màn máu đêm dày
Tiếng vọng buồn càng xa càng văng vẳng 
Tiếng thở dài ngắt quãng giữa chơi vơi. 

Dãy thạch nhũ từ vòm hang rủ xuống
Như nước mắt nóng bỏng hóa thành băng
Giờ chúng rơi từng giọt nhờ hơi ẩm
Rất từ từ, chầm chậm xuống bàn chân.

Dường như ở nơi tăm tối u buồn
Đang ngự trị cõi yên bình đau khổ
Nước mắt rơi, nước mắt rơi muôn thuở
Không bao giờ chấm dứt những đám tang. 

Tôi nghĩ về những tâm hồn đau khổ
Nơi tình yêu dang dở đã ngủ yên
Những giọt lệ sầu giờ đã đóng băng
Nhưng tiếng khóc vẫn khóc hoài nơi đó.

GIỐNG NHAU

Nếu em muốn biết được vì sao anh
Lại yêu em chân thành, tha thiết vậy?
Em yêu ạ, anh yêu em là bởi
Em giống như thời tuổi trẻ của anh.

Ánh mắt em đầy hy vọng nhưng buồn
Tỏa ánh sáng chói ngời như tia chớp
Trong lòng em ngập tràn bao mơ ước
Em giống như thời tuổi trẻ của anh.

Thân hình em kì diệu và mong manh
Như người đẹp thành Tơ-roa thuở trước
Vẻ lộng lẫy trên tóc mây, trên ngực
Em giống như thời tuổi trẻ của anh.

Tình yêu chân thành, tha thiết cháy lên
Mỗi giây phút lời “yêu em” anh nói
Nhưng em bước đi, không thèm ngoái lại
Em giống như thời tuổi trẻ của anh.


GIỌT SƯƠNG

Ta nhìn thấy, rất buồn bã trong mơ
Những giọt sương lấp lánh trên đồng cỏ
Bàn tay lạnh của đêm đen đã thả
Những giọt sương lên những cánh hoa.

Những giọt sương rơi xuống từ đâu vậy?
Không mây mù, nơi ấy chẳng hề mưa.
Thì ra trước khi lấp lánh trên hoa
Trong không khí sương đã từng run rẩy.

Những giọt lệ từ đâu trong đôi mắt?
Giữa trời xanh không một dấu vết buồn.
Thì ra trước khi ánh lên trong mắt
Dòng lệ đã từng ấp ủ trong tim.

Đời vẫn thế, bóng giấu mình trong ngực
Nước mắt mơ màng, run rẩy trong tim
Và ngay cả những ngày vui, hạnh phúc
Những giọt lệ buồn vẫn cứ trào dâng.

CHƯA BAO GIỜ NGHE TÊN

Chưa bao giờ nghe tên, chưa nhìn thấy
Chưa bao giờ tôi từng gọi tên em
Nhưng chung thủy và vui lòng chờ đợi
Đến muôn đời, tôi vẫn mãi yêu em!

Tôi giang tay hướng về em, cầu nguyện
Chẳng hề gì khép lại cánh tay run
Bởi vòng tay lại về em hướng đến
Đến muôn đời, tôi vẫn mãi yêu em!

Chỉ là ước mơ, chỉ là hy vọng
Theo dòng lệ này, như nước, tan nhanh
Tuôn dòng lệ, tôi vui mừng sung sướng
Đến muôn đời, tôi vẫn mãi yêu em!

Chưa bao giờ nghe tên, chưa nhìn thấy
Chưa bao giờ tôi từng gọi tên em
Nhưng tôi biết em, tôi cảm tạ em
Đến muôn đời, tôi yêu em, mãi mãi!


SỰ CỨU RỖI TRONG NGHỆ THUẬT

Nếu chỉ có trời xanh và biển xanh
Màu đỏ của hoa hồng, màu vàng lúa mạch
Thì vẻ đẹp khô khan vuốt ve ánh mắt
Niềm vui của ta thật cay đắng vô cùng.

Nhưng có vẻ đẹp khác ở chốn trần gian:
Nụ cười đắng cay trong nước mắt cúi xuống
Dễ thương hơn cả màu xanh của trời, của biển
Đó là bóng hình người phụ nữ yêu thương.

Linh hồn ta chịu đau khổ muôn năm
Nhưng giữa những bài ca, sau những lời to nhỏ
Đau khổ của tình yêu vẫn đắm đuối mê hồn.

Nghệ thuật hãy cứu ta, như áo giáp binh
Để bóng hình thân thương, ta yêu mà không đau khổ
Như màu của trời xanh, như hương của hoa hồng!


HORA PRIMA(1)

Tôi chào đón ngày khi còn chưa thức dậy
Bằng ánh sáng của mình ngày chạm đến thế kỉ tôi
Nhưng tôi chưa nhận ra sự tiếp xúc như vậy
Khi ngày nhìn hồn tôi xuyên qua giấc mơ đời.

Tôi nằm im trên giường, không cử động
Như pho tượng đá trên những nấm mồ
Trong đầu tôi những nghĩ suy rất sáng
Tràn ngập ánh mặt trời, tôi không mở mắt ra.

Tôi cảm thấy như trong ánh bình minh
Chào vầng dương, dàn đồng ca đang hát
Và trong tim tôi có tiếng hót của chim
Không thấy hoa, chỉ mùi hương ngào ngạt.

Ngoài thực tại, ngoài những điều lo lắng
Của cuộc đời, tôi cảm thấy như là
Rất ngọt ngào, tất cả niềm vui sướng
Không ngủ mà đang sống, tựa trong mơ.
__________

(1)Giờ thức tỉnh (tiếng Latinh). 

LỜI CẦU KHẨN 

Giá mà em đã biết được rằng anh
Rất khổ sở vì phải sống một mình
Thì có lẽ một lần em đã đến
Trước cửa nhà anh.

Giá mà em biết được ánh mắt nhìn
Mà em ban an ủi cuộc đời anh
Thì có lẽ có lần em kín đáo
Nhìn vào cửa sổ nhà anh. 

Giá mà em biết được có vô vàn
Những khổ đau trong cuộc sống của anh
Thì có lẽ có một lần em đã
Ngồi trước cửa nhà anh. 

Giá mà em biết rằng anh yêu em
Một tình yêu chỉ có một trên trần
Thì có lẽ niềm hạnh phúc em đã
Ban tặng cho anh. 


TRÊN MẶT ĐẤT NÀY

Tử đinh hương chết trên mặt đất này
Tiếng hót loài chim sao mà ngắn ngủi
Tôi ao ước cho mùa hè còn mãi
Đến muôn đời… 

Và lướt nhanh vô vị những bờ môi
Người hôn người dấu vết không để lại
Tôi ao ước cho nụ hôn còn mãi
Đến muôn đời… 

Con người khổ đau trên mặt đất này
Tình bạn tình yêu thảy đều ngắn ngủi
Tôi mong những đôi uyên ương còn mãi

Đến muôn đời… 

GỬI CHIM ÉN

Ngươi tự do bay lượn giữa trời xanh
Bằng chuyến bay của mình rất can đảm
Từ những đỉnh cao khắc nghiệt vô vàn
Chẳng bao giờ ngươi rơi vào khổ tận.

Ngươi tự do dìm cho mình cơn khát
Khi trên đường xuyên những đám mây đen
Rồi từ vách núi ngươi lao vun vút
Qua biển xanh và qua những dòng sông.

Vào giữa tiết trời mùa thu ảm đạm
Ngươi giã từ ta có phải chỉ vì
Sau đó trở về từ hoàng hôn tím
Với hoàng hôn ngươi thân thiết nhường kia.

Chỉ tự do và tổ ấm thân quen
Ta ý hợp cùng ngươi trong mọi nhẽ
Thiên nhiên thức dậy trong ta tất cả
Những gì ngươi mang trong trái tim mình.

Cũng như ngươi, ta vô vàn khao khát
Bay trên đôi cánh nhẹ giấc mơ tiên
Ta ước ao bay về nơi đơn độc
Nơi mà ngươi vẫn bay lượn một mình.

Lòng ta chia sẻ cùng ngươi khí thế
Nhưng ta đâu hề ganh tỵ cùng ai
Ta chỉ muốn vẻ bao la, ý chí
Và tình yêu, tình yêu đến muôn đời!

MẮT

Những mắt màu xanh, những mắt màu đen
Mắt đã thấy những binh minh vô số
Những mắt kia giờ ngủ yên trong mộ
Còn mặt trời kia vẫn cứ mọc lên.

Trời ban đêm tuyệt đẹp hơn ban ngày
Bởi những vì sao hằng hà sa số
Những vì sao giữa trời giờ sáng tỏ
Còn trong mắt ai bóng tối dâng đầy.

Chẳng lẽ ánh nhìn tắt hết rồi sao?
Không, không thể, điều này không thể có
Mắt vẫn nhìn về một nơi nào đó
Về cõi vô hình mắt vẫn khát khao.

Và những đôi mắt như những ngôi sao
Sao dù khuất nhưng bầu trời vẫn đó
Những đôi mắt có hoàng hôn của họ
Chỉ hoàng hôn – đâu phải cái chết nào.

Những mắt màu xanh, những mắt màu đen
Dù đã khép những bờ mi yêu dấu
Bên kia thế giới bình minh muôn thuở
Vẫn sáng lên những tia sáng diệu huyền.

NẾU TÔI LÀ THIÊN CHÚA

Nếu tôi là Thiên Chúa, cái chết sẽ không có con mồi
Mọi người đều là người tốt, tôi bỏ cảnh chia ly
Và chúng ta chỉ khóc lên vì vui sướng
Nếu tôi là Chúa Trời.

Nếu tôi là Thiên Chúa, trái cây không có vỏ dày
Công việc sẽ nhẹ nhàng, chỉ như một trò chơi
Vì chúng ta chỉ làm những việc làm theo năng lực
Nếu tôi là Chúa Trời.

Nếu tôi là Thiên Chúa, thì cho em, người yêu của tôi
Tôi sẽ mở ra cho em bầu trời mãi mãi xanh tươi
Nhưng tôi giữ em, thiên thần của tôi, như vốn có
Nếu tôi là Chúa Trời.

BÓNG

Tặng José-Maria de Heredia 

Bóng dưới mặt trời khi sau khi trước
Vụng về bắt chước hành động của ta
Bóng nghe thì điếc, bóng nhìn mù lòa
Ngẩng đầu lên, bóng đã bò phía trước.

Ta là bóng, là mây giữa trời xanh
Vẻ bất an giữa trời đêm sống động
Trí của ta đâu biết cách tạo dựng
Ta chỉ đi theo số kiếp dẫn đường. 

Ta là bóng thiên thần, mà thiên thần
Là nét thể hiện cuối cùng của Chúa
Trong ta ngời hình bóng Đấng toàn năng.

Mà có thể, trong cõi ấy xa xăm
Cõi hư vô còn vô vàn vô khối
Bóng cõi này sinh tiếp những bóng đen.

NHỮNG DÂY XIỀNG

Tôi muốn yêu mọi thứ nên tôi khổ
Vì điều này có vô khối nguyên nhân
Bởi vì luôn luôn có những xích xiềng
Liên kết hồn tôi với bầu hoàn vũ.

Vì cuốn hút, vì say mê tất cả
Hướng chân lý và những gì không rõ
Con tim tôi ràng buộc với mặt trời
Bằng dây vàng với những vì tinh tú.

Bài hát kết bằng giai điệu du dương
Vẻ mềm mại với hồng nhung ràng buộc
Những nụ cười kết tôi vì ánh mắt
Và bờ môi ràng buộc bởi nụ hôn. 

Cả đời tôi trên những cái mong manh
Bị giam cầm bởi ngàn điều yêu thích
Vì những xúc động cho dù nhỏ nhất
Tôi đánh mất một ít bản thân mình. 

SỰ IM LẶNG VÀ BÓNG TỐI CỦA RỪNG 

Có vô vàn im lặng giữa rừng đêm
Trong rừng tối có bao điều quyến rũ
Đêm không chỉ là đêm – mà rất lạ
Trong lặng im có những nét kín thầm.

Có rất nhiều tiếng động giữa bóng đêm
Như ánh sáng sao trời, như dòng cát
Theo ký ức của mình mà diễn dịch
Như mạch nguốn bí ẩn tự trời xanh.

Nguồn xúc cảm từ rừng đêm nảy sinh
Và tứ thơ bay đi tìm nhịp điệu
Giấc ngủ rừng như giấc ngủ cánh chim.

Giữa rừng đêm con tim sảng khoái hơn
Ta tìm thấy trong rừng giờ gặp gỡ
Lời tỏ tình nghe trong sự lặng im.

VÁCH ĐÁ

Hai người trên vách đá cao chót vót
Họ nhắm mắt nghe tiếng biển thì thầm.
“Ta nghe tiếng vui vẻ từ thiên đường
Và nghe tiếng thở than từ địa ngục”.

Hai người tỉnh dậy. Họ nghe tiếng ồn
Của đại dương và lời con sóng hát
Nhưng bài ca cho mỗi người mỗi khác
Mà cuộc đời đặt cho họ trong tim.

Ý NGHĨ ĐÃ MẤT

Một ý nghĩ ngọt ngào
Nhẹ nhàng và sâu kín
Nhưng khi tan giấc mộng
Ý nghĩ ấy còn đâu.

Mà con tim khao khát
Ý nghĩ ấy quay về
Ngay cả dù phải chết
Cũng đổi lấy điều kia.

Tôi đã mơ thấy gì?
Điều gì ghê gớm thế
Mà đã tuôn dòng lệ
Và con mắt như mù?

Hạnh phúc trong giây lát
Kỳ diệu đến không ngờ
Nhưng chỉ trong giấc mơ
Mà không là đời thực.



CHÉN RƯỢU


Những chiếc chén rẻ tiền và đơn giản
Thường được người ta đem rượu rót đầy
Còn những chiếc chén đắt tiền, sang trọng
Rượu bình thường không xứng với pha lê.

Chiếc chén vàng đặt đàng hoàng trên bệ
Chờ mỏi mòn, mặc dù lớn và sâu
Vì người ta ngại đem rượu rót vào
Sợ làm bẩn hoa văn bằng kim loại. 

Chén chất liệu, hình thức càng giản dị
Càng thường xuyên được đem rượu rót vào
Chén đắt tiền rượu tìm ra càng khó. 

Đời cũng thế: khi người ta yêu nhau
Mà đòi hỏi, mà đi tìm hoàn mỹ
Thì trần gian này chẳng biết tìm đâu. 

Xem thêm:

http://cacnhathonobel.blogspot.com/