Paul-Marie Verlaine (30 tháng 3 năm 1844 – 8 tháng 1 năm 1896) – nhà thơ Pháp, một trong những nhà thơ lớn của Pháp thế kỷ XIX.
Paul-Marie Verlaine sinh ở Metz. Bố là kỹ sư xây dựng trong quân đội, mẹ xuất thân từ một gia đình nông dân khá giả. Năm 1851 gia đình chuyển về Paris. Năm 1855 Verlaine vào học trường lycee Bonapart ở Paris và đã bộc lộ sự say mê thơ ca. Năm 1858 gửi cho Victor Hugo trường ca La Mort (Cái chết). Năm 1862 nhận bằng cử nhân hùng biện, cũng trong năm này vào học luật tại Đại học Sorbonne nhưng một thời gian sau bỏ học. Từ tháng 10 năm 1863 làm ở công ty bảo hiểm, sau đó vào làm ở tòa thị chính Paris, tham gia nhóm thơ Parnasse. Năm 1866 in cuốn sách đầu tiên Poemes saturniens chịu sự ảnh hưởng của nhóm Parnasse. Năm 1867 sang Brussele gặp Victor Hugo. Năm 1870 in tập thơ La bonne chanson (Bài ca tốt lành) tặng người yêu Mathilde Mauté. Sau khi chiến tranh Pháp – Phổ xảy ra, Verlaine phải vào lính nhưng thường xuyên lẩn tránh nghĩa vụ phải vào trại giam một tuần. Thời gian sau đó là những năm tháng tình ái với nhà thơ trẻ Arthur Rimbaud. Hai người đi sang Bỉ và Anh. Đây là quãng thời gian Verlaine viết những bài thơ hay nhất của mình. Năm 1874 in tập thơ Romances sans paroles (Những khúc lãng mạn không lời). Tháng 10 năm 1873 Verlaine cãi nhau với Rimbaud, dùng súng lục bắn vào tay Rimbaud bị vào tù hai năm và bị phạt 200 frans.
Sau khi mãn hạn tù bị vợ và gia đình từ chối, Verlaine sang Anh dạy tiếng Pháp, dạy vẽ, làm gia sư. Năm 1882 trở về Pháp, sống và làm việc ở nhiều nơi. Năm 1894 được bầu là “Ông hoàng của các nhà thơ”. Năm 1895 viết bài giới thiệu cho “Tuyển tập tác phẩm Arthur Rimbaud”. Năm 1896 in cuốn sách cuối cùng La Mort (Cái chết). Ông mất ở Paris, mai táng tại nghĩa trang Cimetière de Batignolles, có ba ngàn người đến dự lễ tang.
Các nhà thơ phái ấn tượng gọi Verlaine là ông tổ của mình, còn nghệ thuật thi ca gọi Romances sans paroles của Verlaine là tuyên ngôn. Tuy vậy sự ảnh hưởng của Verlaine không chỉ giới hạn trong phạm vi một trường phái thơ. Verlaine là người sáng tạo một nghệ thuật thơ mới, phục hồi mối liên hệ với thơ ca dân gian, giữ gìn truyền thống nghệ thuật của thơ ca Pháp mà sau đấy được các nhà thơ lớn của Pháp trong thế kỷ XX tiếp tục.
Tác phẩm:
Thơ:
*Poèmes saturniens (1866)
*Les Amies (1867)
*Fêtes galantes (1869)
*La Bonne chanson (1870)
*Romances sans paroles (1874)
*Sagesse (1880)
*Jadis et naguère (1884)
*Amour (1888)
*Parallèlement (1889)
*Dédicaces (1890)
*Femmes (1890)
*Hombres (1891)
*Bonheur (1891)
*Chansons pour elle (1891)
*Liturgies intimes (1892)
*Élégies (1893)
*Odes en son honneur (1893)
*Dans les limbes (1894)
*Épigrammes (1894)
*Chair (1896)
*Invectives (1896)
*Biblio-sonnets (1913)
*Oeuvres oubliées (1926—1929)
Văn xuôi:
*Les Poètes maudits (1884)
*Louise Leclercq (1886)
*Les mémoires d’un veuf (1886)
*Mes hôpitaux (1891)
*Mes prisons (1893)
*Quinze jours en Hollande (1893)
*Vingt-sept biographies de poètes et littérateurs (parues dans «Les Hommes d’aujourd’hui»)
*Confessions (1895)
LA CHANSON DES INGÉNUES
Từ trong câu chuyện cổ
Khăn xếp quấn trên đầu
Người đời không còn nhớ.
Ta thân thiết vô vàn
Ánh sáng ngày tinh khiết
Như bí ẩn kín thầm
Như màu xanh mơ ước.
Ta chạy ra đồi cây
Chỉ bóng đêm rơi xuống
Cùng chuyện trò, bắt bướm
Cười vui suốt cả ngày.
Đội trên đầu mũ rơm
Che cho ta ánh nắng
Vải áo quần nhẹ mỏng
Còn màu nào trắng hơn!
Caussades hay Richelieux
Hay chàng Faublas
Ta nghe tiếng thầm thì
Và những mắt mỏi mệt.
Nhưng thở than vô ích
Các chàng chỉ đứng nhìn
Những chiếc váy thì thầm
Lời mỉa mai chua chát.
Trêu tức vẻ hình dung
Những chàng trai tinh nghịch
Vẻ kiêu kỳ trinh bạch
Tránh lời nói dịu dàng.
Nhưng dù sao trong tim
Những ý nghĩ kín thầm
Ngày mai rồi yêu mến
Điều hú họa gì chăng.
THU CA
(Chanson d’Automne)
Mùa thu nức nở
Rót ra nỗi buồn
Và tiếng vĩ cầm
Cho lòng đau thắt.
Chất đầy trong ngực
Nỗi buồn cô đơn.
Nỗi buồn nặng hơn
Khi tiếng chuông ngân
Trong đêm vắng vẻ
Xao xuyến ngập lòng.
Nhớ về ngày cũ
Nước mắt trào dâng.
Ta chạy ra đồng
Hỡi cơn gió độc
Bao nhiêu mơ ước
Mi hãy cuốn phăng
Vào đêm tối mịt
Như chiếc lá vàng.
PHỤ NỮ VÀ MÈO
(Femme et Chatte)
Phụ nữ chơi với mèo – trò chơi cổ điển
Như núi đồi với mũ trắng trên đầu
Thâu đêm suốt sáng, liên tục với nhau
Bàn tay trắng vuốt ve bàn chân trắng.
Một bên giận dữ, âm thầm bí ẩn
Khi vuốt ve vị chúa tể của mình
Giấu sau găng tay mềm mại tơ nhung
Là con dao mổ lẹ làng của móng.
Bên kia giấu vẻ dữ dằn sâu kín
Dịu dàng vuốt ve chúa tể của mình
Nhưng quỉ sứ ở nơi này trú ẩn.
Trong bóng đêm, giữa chăn êm gối ấm
Sau tiếng cười của phụ nữ vang lên
Bốn mắt lửa như lân tinh phát sáng.
ÁNH TRĂNG
(Clair de lune)
Hồn của trăng tinh tế tựa khu vườn
Nơi những mặt nạ lang thang thơ thẩn
Chúng múa may nhảy múa, đàn ngân tiếng
Nhưng trong mắt lấp lánh một nỗi buồn.
Tiếng nhạc u sầu cứ thế ngân lên
Chúng hát về tình yêu bằng điệu thứ
Không tin hạnh phúc, không tin gì cả
Những lời ca hòa nhập với ánh trăng.
Và ánh trăng lạnh lẽo, đẹp nhưng buồn
Trong mê man họa mi giờ im tiếng
Chỉ trong lòng gào lên từng đợt sóng
Giữa những tượng đài có một đài phun.
KHÔNG BAO GIỜ NỮA
(Nevermore)
Hoài niệm ơi, mi hành hạ gì ta?
Trời mùa thu nhuốm sắc màu buồn bã
Những con chim đang bay tìm xứ lạ
Ngọn gió vờn những chiếc lá mùa thu.
Ta với nàng sánh bước giữa ngày thu
Mà cứ ngỡ hai người trong giấc mộng
Bằng một giọng của trời xanh nàng bỗng
Hỏi: “Anh hạnh phúc với những ngày qua?”
Giọng nói ngọt ngào, ánh mắt xao xuyến
Ta lặng im đáp lại một nụ cười
Và bờ môi nhẹ hôn bàn tay trắng.
Ôi bông hoa đầu thơm ngát xinh tươi!
Ôi giọng nói êm đềm trong gió thoảng
Và lời “vâng” âu yếm tự bờ môi!
MỆT MỎI
(Langueur)
Ta là người Roma ngày Đế quốc sụp đổ
Ngóng chờ quân man rợ đến nơi này
Và những dòng thơ ta viết ra đây
Có vẻ lụi tàn của hoàng hôn thắm đỏ.
Hồn cô đơn cháy lên vì mệt lử
Nghe nói rằng chiến sự sẽ xảy ra
Không còn sức tham dự nữa đâu mà!
Dù phút chốc cũng không còn sức nữa.
Sống hay chết cũng không còn y chí
Hết thật rồi! Đừng cười nhé Bathylle
Biết nói gì những dòng thơ nức nở.
Thì cứ để cho thơ bay vào lửa
Nô lệ cuối cùng luôn ở bên ta
Và nỗi buồn trong tim này muôn thuở!
GỬI CON TRAI GEORGES VERLAINE
(À Georges Verlaine)
Cha gửi cho con cuốn sách, như Ovidio xưa
Gửi thơ về Thành phố.
Ông bị đày đi xa La Mã, còn cha khổ với điều này:
Cha bị đày xa đứa con trai mà cha yêu quí.
Liệu cha còn nhìn thấy con? Con sẽ ra sao? Cha không biết
Nhưng cha có mấy lời để dặn với con:
Kính sợ Chúa, đừng thù ghét gì ai, và trung thực
Hãy gắng làm một người trung thực nghe con.
(Un grand sommeil noir)
Bốn phía một màu đen
Tôi nhọc nhằn nhắm mắt
Ngủ yên niềm khao khát
Hy vọng hãy ngủ yên!
Nhạt nhòa như màn sương
Không nghe, không hiểu được
Đâu cái thiện, cái ác
Ôi câu chuyện thật buồn!
Giống như trên nôi êm
Đưa cao rồi xuống thấp
Và lời ai dịu ngọt:
Hãy lặng im, lặng im!
TIẾNG KHÓC TRONG TIM
(Il pleure dans mon coeur)
Mưa rơi lặng lẽ trên thành phố
Arthur Rimbaud
Tiếng nức nở trong tim
Như mưa trên thành phố
Có điều chi mệt lử
Đang ngự trị trong lòng?
Tiếng mưa rơi dịu êm
Trên đất và trên mái
Con tim này khắc khoải
Nghe tiếng mưa nhẹ nhàng!
Khóc chẳng cần nguyên nhân
Con tim mình, trái lại
Có điều chi phản bội?
Buồn bã như đám tang.
Cứ thế, một nỗi buồn
Con tim không biết được
Không yêu và không ghét
Chẳng có gì buồn hơn.
BÀI CA DÀNH CHO NGƯỜI ĐẸP
(Chanson pour elles)
Người ta bảo anh rằng em tóc vàng
Rằng gái tóc vàng vô thủy vô chung
Rồi lại nói: “Người đâu mà mảnh khảnh…”
Nhưng mà anh không một chút bận lòng.
Mắt em long lanh hơn cả giọt sương
Và bờ môi gợi cho lòng ước muốn.
Người ta bảo anh rằng em tóc đen
Mắt người tóc đen như ngọn lửa hồng
Không ít kẻ thiêu rụi tim trong đó
Nhưng mà anh thấy nhảm nhí vô cùng!
Em thành thạo, cho dù anh lớ ngớ
Và anh yêu bầu nhiệt huyết của em.
Người ta bảo: “Chớ yêu người tóc hung
Họ nhạt nhẽo và hay bỗng chốc buồn…”
Anh chỉ cười trước những lời như vậy!
Anh hít vào mái tóc đượm mùi hương
Yêu tất cả những gì thuộc về em
Nữ hoàng của anh – xin em đứng dậy
Hãy áp sát vào lồng ngực của anh!
Xuân Diệu viết về tình yêu của Rimbaud và Verlaine
TÌNH TRAI
Tôi nhớ Rimbaud với Verlaine
Hai chàng thi sĩ choáng hơi men
Say thơ xa lạ, mê tình bạn
Khinh rẻ khuôn mòn, bỏ lối quên
Những bước song song xéo dặm trường
Đôi hồn tươi đậm ngát hoa hương
Họ đi, tay yếu trong tay mạnh
Nghe hát ân tình giữa gió sương
Kể chi chuyện trước với ngày sau
Quên gió môi son với áo màu
Thây kệ thiên đường và địa ngục
Không hề mặc cả, họ yêu nhau...
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét