Thơ Anatole France

Anatole France (tên thật là François-Anatole Thibault, 16 tháng 4 năm 1844 – 13 tháng 10 năm 1924) – nhà văn Pháp đoạt giải Nobel Văn học năm 1921 “vì những tác phẩm xuất sắc mang phong cách tinh tế, chủ nghĩa nhân văn sâu sắc và khí chất Gôloa đích thực”. Ông là một tiểu thuyết gia thành công với nhiều cuốn sách bán chạy nhất. Với vẻ mỉa mai, chua chát và hoài nghi, ông được coi là một nhà văn lý tưởng của nước Pháp. France cũng được nhiều người tin là hình mẫu trong tác phẩm Đi tìm thời gian đã mất của Marcel Bergotte. 

Tiểu sử:
Anatole France sinh ở Paris, là con của một chủ cửa hàng sách, từ nhỏ đã ham mê văn học, nghệ thuật. Học ở trường Collège Stanislas. Trong thập niên 1860, France tiếp xúc với nhóm Parnasse (Thi Sơn) và xuất bản tập thơ đầu tiên (1873). Sau đó ông chuyển sang viết văn xuôi và thật sự có tiếng tăm khi cuốn tiểu thuyết Le crime de Sylvestre Bonnard (Tội ác của Sylvestre Bonnard, 1881) ra đời và được nhận giải thưởng Viện Hàn lâm Pháp. Trong thập niên 1890, ông viết nhiều bài phê bình văn học cho Le Temps (Thời báo) và in thành 4 tập sách với tên La vie littéraire (Đời sống văn học).

Những năm cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, tư tưởng và sáng tác của Anatole France đã có những thay đổi. Ông từ bỏ lập trường người quan sát để trở thành chiến sĩ đấu tranh cho nền dân chủ. Cụ thể là trước kia ông thường miêu tả cuộc sống và con người thời kỳ Trung cổ hoặc thời kỳ suy vong của chế độ phong kiến, thì nay ông viết về các sự kiện lịch sử và xã hội đương đại, đồng thời tiếp tục truyền thống nhân văn chủ nghĩa của Rabelais và Voltaire, phê phán nền cộng hòa thứ ba của Pháp, chế giễu không thương xót những kẻ gây chiến tranh xâm lược tàn khốc.

Anatole France là một trong những nhà văn lớn nhất của nước Pháp thời cận đại, trải qua một con đường khó khăn và phức tạp từ chủ nghĩa nhân đạo ảo tưởng đến chủ nghĩa hiện thực cách mạng. Ngoài văn xuôi, France còn là một nhà thơ, nhà phê bình xuất sắc nhất về thực tế đương đại của nước Pháp. Ông thể hiện sự yếu kém và suy giảm đạo đức của bản chất con người, sự không hoàn hảo và sự quái gỡ của đời sống xã hội, của phong tục, của quan hệ con người, nhưng trong những lời chỉ trích của ông có một sự hòa giải đặc biệt, sự chiêm niệm triết học và sự thanh thản được sưởi ấm bằng tình cảm yêu thương đối với nhân loại. Ông không phán xét và không giảng đạo đức, mà chỉ đào sâu vào ý nghĩa của các hiện tượng tiêu cực. Đấy là sự kết hợp của sự mỉa mai với một tình yêu dành cho những người có một sự hiểu biết nghệ thuật về cái đẹp trong tất cả các hình thức của cuộc sống và là một đặc trưng trong các tác phẩm của ông.

Đối với thơ ca, France cho rằng: “Thơ hay cũng giống như một sự ghép nối với những phần rung động trong bản thể của chúng ta. Không của riêng mình – ý nghĩ của ta buộc nhà thơ phải hát lên trong ta. Kể cho ta nghe về người phụ nữ mà nhà thơ yêu, đánh thức trong hồn ta tình yêu và nỗi khổ của ta. Nhà thơ là nhà ảo thuật. Hiểu được nhà thơ, chúng ta trở thành những nhà thơ như anh ta”. Và ông quan niệm: “Việc làm thơ gần với việc thờ cúng hơn là như ta tưởng”.

Anatole France qua đời ngày 13 tháng 10 năm 1924 và được chôn cất tại nghĩa trang Neuilly-sur-Seine gần Paris.

Tác phẩm:

*Những câu thơ vàng (Poèmes dorés, 1873), thơ

*Đám cưới ở Corinthe (Les Noces corinthiennes, 1876), kịch thơ

*Jocaste và con mèo gầy (Jocaste et Le Chat maigre, 1879), truyện

*Tội ác của Sylvestre Bonnard Le Crime de Sylvestre Bonnard, membre de l'Institut, 1881), tiểu thuyết

*Những khát vọng của Jean Servien (Les Désirs de Jean Servien, 1872-1882), tiểu thuyết

*Sách của bạn tôi (Le Livre de mon ami, 1885), hồi ký

*Balthasar (1889), truyện ngắn

*Đời sống văn học (La vie littéraire, 1888-1892), phê bình văn học, 4 tập

*Thaïs (1890) tiểu thuyết

*Chiếc rương xà cừ (L’Étui de nacre, 1892), tập truyện

*Cửa hàng thịt quay của nữ hoàng Pédauque (La Rôtisserie de la reine Pédauque, 1893), tiểu thuyết

*Những ý kiến của Jêrôme Coignard (Les Opinions de Jérôme Coignard, 1893), tiểu thuyết

*Bông huệ đỏ (Le Lys rouge, 1894), tiểu thuyết

*Vườn Epicure (Le Jardin d'Épicure, 1894), tập cách ngôn

*Cái giếng của Thánh nữ Claire (Le puits de Sainte Claire, 1895), tập truyện

*Pierre Nozière (1899), hồi kí

*Chuyện thời nay (L'histoire contemporaine, gồm 4 tiểu thuyết:

*Cây đu trên đường dạo chơi (L'Orme du mail, 1897),

*Hình người bằng cây liễu (Le Mannquin d'osier, 1897),

*Chiếc nhẫn tử thạch anh (L'Anneau d'amethyste, 1899) và

*Ông Bergeret ở Paris (Monsieur Bergeret à Paris, 1901)

*Clio (1900), tập truyện

*Dư luận xã hội (Opinions sociales, 1902), tiểu luận

*Vụ việc Crainquebille (L'Affaire Crainquebille, 1901), truyện ngắn, năm 1903 chuyển thể thành vở kịch Crainquebille

*Nhà thờ và nền cộng hòa (L'église et la république, 1904), tiểu luận

*Crainquebille, Putois, Riquet và những câu chuyện có ích khác (Crainquebille, Putois Riquet et plusieurs autres récits profitables, 1904), tập truyện ngắn

*Trên phiến đá trắng (Sur la piere blanche, 1905), tiểu thuyết

*Hướng đến những thời tốt đẹp hơn (Ver les temps meilleurs, 1906), tiểu luận

*Đảo Pingouins  L'Île des Pingouins, 1908), tiểu thuyết

*Đời Jeanne d'Arc (Vie de Jeanne d'Arc, 1908), truyện danh nhân lịch sử

*Bảy người vợ của Râu Xanh (Les Sept Femmes de Barbe bleue et autres contes merveilleux, 1909), tập truyện

*Thần linh khát (Les Dieux ont soif, 1912), tiểu thuyết

*Thần Latin (Le Génie latin, 1913), tiểu luận

*Thiên thần nổi loạn (La Révolte des anges, 1914), tiểu thuyết

*Trên đường vinh quang (Sur la voie glorieuse, 1915), tập tiểu luận

*Những người bị giết của chúng ta nói gì (Ce que disent nos morts, 1916), tập tiểu luận

*Pierre bé nhỏ (Le Petit Pierre, 1918), hồi ký

*Cuộc sống nở hoa (La Vie en fleur, 1922), hồi ký

*Đối thoại dưới hoa hồng (Les dialogues sous la rose, 1917-1924, in năm 1925), tiểu luận triết học

Một số bài thơ:

CÂY

Cây nở hoa trong vẻ đẹp yên bình

Cho đồng ruộng và núi đồi sống động

Bao thế hệ cây màu xanh tĩnh lặng

Sống bằng mặt trời và những giọt sương.

Niềm đam mê sinh ở chốn trần gian

Vẫn khát khao hướng về nguồn ánh sáng

Mẹ thánh thiện đem tình yêu ban tặng

Cho các người, ấm áp tỏa mùi hương.

Các người tựa như khát vọng được sinh

Khát vọng nở hoa trong ngày thánh thiện

Dù ngày trước linh hồn mong nổi loạn

Từ hỗn mang hồn tìm thấy cho mình.

Trong giới hạn của vật chất lặng câm

Rễ các người cắm sâu vào lòng đất

Nhân lên cuộc đời xua đi cái chết

Giá trị cuộc đời còn đến muôn năm.

ƯỚC MONG

Ước mong nơi trần thế chỉ vô thường
Niềm khát khao lớn nhanh rồi tàn lụi
Người phụ nữ như hoa tàn lụi ấy
Còn giữ hồn ta cùng với mùi hương. 

Đôi bàn tay mềm mại như đất kênh
Rất nhẹ nhàng quấn vòng tròn quanh cổ
Trước khi cái vòng dịu êm bị vỡ
Gợi cho ta niềm hạnh phúc lâng lâng.

Mái tóc đen chảy bồng bềnh như đêm
Vào sâu thẳm sang trọng và tăm tối
Liệu có ai có thể chìm mãi mãi
Vào cái chết và trong bóng của mình?

Lỗ mũi giống như đôi cánh rung lên
Trong niềm kiêu hãnh chứa đầy khinh miệt
Rằng tất cả đấy là lần sau chót
Rằng sự biệt ly đã đến rất gần. 

Đôi bờ môi tựa như cánh hoa hồng
Lòng say đắm khi bờ môi khẽ chạm
Đó là vũ khí của đêm gợi cảm
Lửa cháy lên rồi hoa bỗng héo hon. 

Hai đôi môi dường như đã dính liền
Nụ hôn dài dường như nhầm mục đích
Làm sao giữ ngọn lửa dường đã tắt
Khi tro tàn trên bờ ngực mong manh?

TÂM HỒN CỦA BÉ

Trong thiên nhiên bất biến

Khi đứa bé vừa sinh

Thì ý thức trẻ con

Nhận ra điều bí hiểm.

Ánh mắt chưa cảm nhận

Nhìn mọi thứ quanh mình

Những gì mắt bé nhìn

Mang lại niềm vui lớn.

Thiên thần chưa nhận biết

Tiếng nước chảy rì rào

Bé chưa nói nhưng nghe

Đời trong thế giới khác.

Đôi mắt bé mở to

Đầy ước mơ kỳ lạ

Bé là thiên thần nhỏ

Trong thế giới cổ xưa.

Mái đầu nhẹ hân hoan

Ước mơ mang cho bé

Điều người lớn không thể

Thấy cuộc sống tưng bừng.

THÉRA*

Túi da dê này đựng rượu đầy căng
Nguồn nước sống làm từ nho chín mọng
Théra màu đen căng mình trên sóng
Dưới mặt trời vàng trên bọt biển xanh. 

Théra giờ không còn đào kim nương 
Và ngải đắng, sồi xanh không còn nữa
Từ ngày hiện những mạch nguồn nứt nẻ
Thì Diêm Vương đã phun lửa không ngừng. 

Vầng trán cau có nhuốm một màu hồng
Giữa đôi gò bồng đảo dòng suối nhỏ
Như những nữ thần Bacchante hoang dã
Với những chùm nho nguyên vẹn bên hông.   
___________
*Théra là tên cổ điển của đảo Santorini – một hòn đảo ở miền nam biển Aegea, cách Hy Lạp lục địa 200 km. Théra cổ điển với nghề nấu rượu nho ngon nổi tiếng.   
** Bacchante (hay Menades) – những người đồng hành và những người hâm mộ Dionysus, là vị thần của rượu nho. 

TIẾNG PHÁP NHƯ MỘT NGƯỜI PHỤ NỮ

Tiếng Pháp như một người phụ nữ

Người phụ nữ đẹp vô cùng

Người phụ nữ kiêu căng

Người phụ nữ khiêm tốn.

Người phụ nữ can đảm

Người làm ta mủi lòng

Người phụ nữ trắng trong

Và rất cao thượng. 

Người phụ nữ thân quen

Người phụ nữ điên cuồng

Người phụ nữ khôn khéo

Mà ta yêu bằng tất cả tấm lòng 

Và mãi thủy chung. 

Xem thêm:

http://cacnhathonobel.blogspot.com/