Thơ Pierre de Ronsard

Pierre de Ronsard (11 /9 /1524 – 27 /12 /1585) – nhà thơ Pháp thời Phục hưng, chủ soái của nhóm thơ La Pleiade (Thất tinh), là nhà thơ có sự ảnh hưởng đến sự phát triển của thơ ca Pháp hai thế kỉ sau đó.

Tiểu sử:
Pierre de Ronsard sinh ở Manoir de la Possonnière. Học ở Collège de Navarre, Paris, trở thành thị đồng của các con trai rồi các con gái của vua Francis I. Sau đó ông làm thư kí cho Lazare de Baïf, được sang Scotland và Anh. Trong lần đi sang Anh, ông làm quen với nhiều nhà văn, nhà thơ nổi tiếng nhưng cũng trong thời gian này ông bị bệnh nặng, tai bị điếc. Kể từ đây ông tập trung sức lực cho thơ ca.

Ronsard làm thơ nhiều thể loại nhưng nổi tiếng nhất là những bài thơ tình viết về những người đẹp. Chính những tập thơ tình này mang lại vinh quang cho ông thời đó và vẫn rất nổi tiếng đến ngày nay. Trong thơ của Ronsard có rất nhiều phụ nữ nhưng có ba người nổi tiếng nhất: Cassandre, Marie, Helene. Đấy là những người phụ nữ trong đời thực chứ không phải là những nhân vật tưởng tượng. Năm 20 tuổi Ronsard gặp người đẹp Cassandre, rồi sau đấy chỉ gặp lại có một lần, vậy mà nhà thơ đã viết tặng người đẹp này Le Premier Livre des Odes (Quyển thơ tình thứ nhất) gồm hơn 400 bài thơ. Le deuxième Livre des Odes (Quyển thơ tình thứ hai), nhà thơ viết về người con gái có tên là Marie. Marie là một thôn nữ. Hình tượng Marie không còn cái vẻ đài các quí tộc như Cassandre mà giản dị, gần gũi hơn. 

Những năm tháng ở tuổi trung niên nhà thơ lại choáng váng vì một mối tình với người đẹp Helene, một cô gái quí tộc trẻ hơn nhà thơ 30 tuổi. Ngoài đời thực Helene là một cô gái xinh đẹp, kiêu kỳ và đỏng đảnh. Pierre Ronsard đã dành tặng người đẹp này, như ông viết, “một Odyssey bằng thơ sonnet”.

Ronsard là người thổi một luồng gió mới vào thơ ca Pháp. Ông là người đầu tiên đưa thiên nhiên và tình yêu vào thơ ca, đồng thời là người đổi mới hình thức lẫn ngôn ngữ thơ. Các nhà phê bình gọi Ronsard là ông tổ của thơ trữ tình Pháp. Thơ tình của Pierre Ronsard được dịch nhiều ra tiếng Việt trong thời gian gần đây.

Tác phẩm:
*Odes, 1550-1553
*Amours (Thơ tình, 1552)
*Continuations des Amours (Tiếp tục vẫn thơ tình, 1555)
*La Franciade, 1572, trường ca sử thi
*Sonnets pour Helene (Những bài sonnet gửi Helene, 1578)
Các tuyển tập tác phẩm:
*Oeuvres, 1560
*Œuvres complétes, t. 1-18, P., 1914-67
*Œuvres complètes, [v. 1-2, P., 1958
*Ronsard poéte lyrique, 3 éd., P., 1932
*Ronsard fra ali astri delle Pleiade, Torino

TÌNH YÊU VÀ CHIẾN TRANH

Thần tình yêu cũng giống thần chiến tranh
Cả hai thần đều sống nhờ trận mạc.
Một can đảm giữa thanh thiên bạch nhật
Một thần kia đi bí mật đường mình.

Một thần hiên ngang đánh chiếm tung hoành
Còn thần kia chỉ chui vào lặng lẽ
Cả hai thần không sợ gì xấu hổ
Đã thế còn vật chiếm được coi khinh.

Một thần giương cung để bắn người tình
Thần giương cung bắn kẻ địch của mình
Thần yêu nước, thần kia yêu nước mắt

Cả người lính, người tình đều khao khát
Đều nóng lòng muốn được lập chiến công
Muốn đánh nhau đến hơi thở cuối cùng.


KHỔ SỞ VÌ YÊU

Một buổi chiều khi còn lại mình em
Ngồi lặng lẽ trầm ngâm em mơ ước
Em nghĩ gì chỉ có trời biết được
Có vẻ như trong giấc mộng êm đềm.

Trong lặng yên anh đáp lại tình em
Muốn xua đi nỗi buồn em yêu mến
Dù sợ hãi vẫn nhà em anh đến
Nhưng giọng run run đã phản bội anh.

ánh mắt của em anh chẳng dám nhìn
Trước mặt em anh chỉ biết lặng im
Nhưng tay chân lại vô cùng lóng ngóng

Và hơi thở tưởng chừng như đứt quãng
Chỉ nỗi buồn và gương mặt xanh xao
Muốn nói rằng anh khổ sở biết bao.


TÌNH KỲ DIỆU

Ôi tình yêu, tình kỳ diệu biết bao
Bên người yêu chẳng lúc nào im bặt
Tôi nói hết chuyện trên trời, dưới đất
Dẫu suốt đêm cũng không chán tý nào

Nhưng bỗng nhiên có ai đấy ghé vào
Thì lời nói, nghĩ suy liền đổi khác
Câu lẫn lộn, ý tứ bay đâu mất
Lưỡi cứng đờ, lời ấp úng, nghẹn ngào.

Khách ra đi tôi trở lại lúc đầu
Dễ đùa vui, nói năng nghe hoạt bát
Dễ tìm ra những lời âu yếm nhất

Tôi vội vàng đi kể chuyện cho em
Chỉ hai người dù ngồi đế trăm năm
Và thấy tiếc dù rời nhau chốc lát.

NẾU ANH ĐƯỢC CHẾT

Nếu anh được chết trong vòng tay em
Đối với anh đấy là điều danh dự
Chẳng còn vinh quang nào hơn thế nữa
Hôn tấm lòng từ lồng ngực trao anh. 

Hãy để người yêu của thần chiến tranh
Với lòng khát khao xông vào trận mạc
Để chiến đấu hết sức và mong được
Gươm Tây Ban Nha xuyên giữa ngực mình. 

Anh sẽ vui, bằng lòng theo số phận
Sống trăm năm, cuộc đời vô danh tiếng
Rồi chết trong tay của Cassandra. 

Có thể là lú lẫn bởi đam mê
Nhưng nó làm anh hạnh phúc hơn hẳn
Niềm vinh quang của Hoàng đế Alexander.


SAO EM XUA ĐUỔI TÌNH YÊU

Chẳng lẽ em lại tàn nhẫn thế sao?
Xua đuổi tình, em không hề vui vẻ
Em hãy nhìn – dù sang bầy chim sẻ
Chim ác là hay sáo đá, bồ câu.

ánh bình minh lo thức dậy cho mau
Để vuốt ve ngày dài thêm một chút
Cây tơ hồng bám chặt vào cây cột
Sông, biển, rừng đều nhắc đến tình yêu.

Chú bé chăn trâu từ sáng đến chiều
Chỉ hát hoài một bài hát tình yêu.
Ai cũng yêu, tất cả đều vui vẻ

Ai cũng muốn nhận về và mong chia sẻ
Vậy thì sao em một mực khăng khăng
Xua đuổi tình yêu, em không chịu đầu hàng?


NẾU ANH LÀ THẦN

Nếu anh là thần thì em sẽ là tiên
Trước cung điện gọi về con sóng dữ
Anh gọi em là nàng tiên bất tử
Khoác lên đầu vương miện của đại dương.

Nếu anh là vua thì em sẽ bà hoàng
Trên kiệu vua nghe những lời khen ngợi
Ngựa phóng nhanh từ đâu cơn gió nổi
Mái tóc vàng để ngọn gió mơn man.

Nhưng anh không là vua, không phải thánh thần
Anh sinh ra là để phụng thờ em
Mọi lời em với anh đều đúng cả

Em là nỗi đau, là cuộc đời anh đó
Hãy yêu anh cho anh trở thành thần
Trở thành ông vua hạnh phúc, giàu sang.

TÌNH LÀ CUỘC CHIẾN TRANH

Biết bao lần ta đã giận hờn nhau
Rồi làm lành nhưng rồi ta lại vẫn
Thương rồi giận, kẻ chủ trò nghịch ngợm
Thần tình yêu công và tội như nhau.

Và cứ lặp đi, lặp lại thật nhiều
Gần rồi xa, bằng lòng rồi từ chối
Rồi cam kết chỉ trong giờ ngắn ngủi
Tất cả là triệu chứng bệnh tình yêu.

Ông trời đan xen từ thuở xa xưa
Mâu thuẫn tình yêu không thiếu, không thừa
Giận và thương tất cả đều bình đẳng

Cùng hoà quyện hy vọng và thất vọng
Tình yêu qủa là một cuộc chiến tranh
Khốc liệt, dài lâu rồi lại hoà bình.


GIỌNG TÌNH YÊU

Ngày hôm qua em bảo với tôi rằng
Em không thích những bài thơ bóng bẩy
Những bài thơ lạnh lẽo mà trong đấy
Không có van nài, tuyệt vọng, đau thương.

Lúc rảnh rang thường em vẫn thích hơn
Những câu thơ của tôi đầy ai oán
Bởi giọng tình yêu đớn đau, sầu thảm
Gợi cho em những cao thượng trong hồn.

Như cạm bẫy những lời em lôi cuốn
Quên giận hờn tôi đi tìm đồng cảm
Nhưng mà tôi trả giá cuộc đời mình

Để trên thơ từ đôi mắt gượng gạo
Sẻ rỏ xuống giọt nước mắt cá sấu
Trước khi lấy đời của kẻ cả tin.


VỘI HÁI NỤ HOA ĐỜI

Khi mà em đã về gặp tuổi già
Ngồi một mình buổi chiều bên lò sưởi
Em đọc những dòng thơ và nhớ lại:
“Những ngày xưa thơ đã viết Ronsard”.

Và tôi như nhà thi sĩ tài hoa
Cho nữ tỳ đem tên tôi khen ngợi
Em không ngủ và em quên mệt mỏi
Nghe những lời ca tụng của người ta.

Còn tôi ngủ yên giấc ngủ muôn đời
Tình chỉ là sự quên lãng mà thôi
Nhưng còn em những đêm dài không ngủ

Em buồn rầu nhớ lại những lời tôi.
Chớ miệt thị tình yêu mà hãy nhớ
Giữa mùa xuân vội hái nụ hoa đời.

NÀNG THƠ

Chia tay em tôi ngơ ngẩn làm sao
Trên cổ tôi ai đặt vào gánh nặng
Dù tôi cố hết sức ra tôi quẳng
Nhưng thiên nhiên người lại lấy đặt vào.

Thiếu tình yêu – tôi tấm vải nát nhàu
Chỉ yêu vào tôi thấy người khoẻ mạnh
Lòng rộn ràng và nàng thơ lại đến
Lại xôn xao những ý nghĩ trong đầu.

Nguồn cảm hứng cho Ronsard sáng tạo
Sẽ còn mãi đến muôn đời con cháu
Thề có trời, tôi chỉ hát về em!

Gương từ xưa người đời mãi không quên
Sắc đẹp và phẩm hạnh của Helène(1)
Từng cảm hứng cho Hôme sáng tạo.
----------------------
(1)Người con gái từng là nguồn cảm hứng cho Ronsard viết hàng trăm bài Sonnê có tên là Helène. Thời cổ đại Helen of Troja được thừa nhận là người có sắc đẹp thiên thần mà sự bắt cóc nàng đã trở thành nguyên nhân của cuộc chiến Tơ-roa được Hôme mô tả trong Ôđixê và Iliát. 


GỬI AMADIS JAMYN(1)

Ba thời gian từ lúc ta sinh ra
Có hiện tại, tương lai và quá khứ
Ngày mai, than ôi! - biết gì đâu chứ
Tốt nhất đừng thiên kiến, chớ đoán mò.

Hôm qua đã đi như một giấc mơ
Và mãi mãi không còn quay về nữa
Chưa đến tương lai, không còn quá khứ
Chỉ mình ta làm chủ phút giây này.

Hãy nắm bắt, hãy biết sống hôm nay
Bởi thời gian vút qua như chiếc bóng
Bên chén rượu, quây quần quanh bè bạn

Một lần thôi hãy quý phút giây này
Hãy hát tình yêu, uống rượu và vui
Xua chiến tranh, nỗi buồn và cay đắng.
___________
(1)Amadis Jamyn (1538-1592) – nhà thơ Pháp.


EM ĐỪNG GIẢ TẢNG

Để người ta kiên nhẫn phụng thờ em
Em hãy yêu chứ em đừng giả tảng
Cho ngọn lửa tình yêu bừng toả sáng
Và lời yêu sẽ thành thật cất lên.

Em hãy vui tươi, ngoan ngoãn, dịu hiền
Trả lời thư và hỏi thăm tình cảm
Còn ở nơi thư và lời bị cấm
Thì mắt nói thay tình cảm của em.

Ngày một trăm lần xem trộm tấm hình
Rồi hôn lên, rồi ép vào trong ngực
Hồn và xác hai người hoà làm một

Biết dõi theo từng nhịp đập con tim
Để tình yêu thực sự sẽ nảy mầm
Chứ không phải chỉ yêu trong tưởng tượng.


THỨ ĐỒ KHÔNG BỀN VỮNG

Một bó hoa tươi tôi gửi cho nàng
Những bông hoa đã qua giờ đẹp nhất
Giá mà tôi ngày hôm nay không ngắt
Thì ngày mai hoa cũng sẽ héo tàn.

Nhắc cho nàng nghĩ đến cách hoa tươi
Rằng sắc đẹp thứ đồ không bền vững
Ngày hôm nay dù lung linh toả sáng
Vẫn qua mau như mọi thứ trên đời.

Cuộc đời trôi, cuộc đời trôi, ma Dame
Không phải đời! Ta trôi qua thời gian
Lòng âu yếm ở đời không khỏi chết.

Ta đem cản lại thời gian khắc nghiệt
Những đêm thanh ta dâng hết cho tình
Hãy yêu nhau ta đang có ngày xanh.


CÁI ĐẸP

Vũ khí mỗi loài được trời ban tặng:
Chim đại bàng – mỏ cong, đôi cánh mạnh
Trâu có sừng, ngựa có móng guốc kêu
Thỏ chạy nhanh, rắn lục có nọc nhiều
Loài cá bơi trời cho vây, cho vảy
Loài sư tử cho nanh to, vuốt khoẻ
Còn đàn ông trời cho sự khôn ngoan
Nhưng sự khôn ngoan phụ nữ không cần
Mà chiếm ta bằng đội quân hùng hậu
Cho sắc đẹp – mạnh hơn gươm, hơn giáo.
Thảy chúng ta trước cái đẹp nghiêng mình
Mạnh hơn con người, lửa, thép, thần tiên.

CÁI CHẾT

Giá mà ta có thể mua cái chết
Giá thời gian gia hạn được bằng vàng
Thì ý nghĩa cuộc đời ta đem giết
Ta chỉ cần quyền lực với giàu sang.

Để số phận với đời không trục trặc
Kéo thời gian theo ý muốn như là
Để cái chết ta đem tiền mua chuộc
Không mang hồn ta ra khỏi xác ta.

Nhưng tiền bạc không làm điều này được
Để kéo dài thêm dù chỉ một giờ
Thì ý nghĩa cả đời lo cóp nhặt
Rồi chất vào một đống để cho ma?

Nên bởi thế kiến thức và sách vở
Còn hơn những đồng tiền rỗng lanh canh
Sách sẽ vượt qua thời gian nghiệt ngã
Cuộc đời nhà thơ từ đó hồi sinh.


ƯỚC MUỐN

Một số người khi từ giã trần gian
Về cái nơi bến bờ xa thăm thẳm
Một ai đó sẽ biến thành con rắn
Một ai kia hóa thành đá lạnh lùng.

Ai thành cây cối, ai thành hoa tươi
Ai thành đại bàng, ai thành chó sói
Một ai đó lại thành dòng suối chảy
Một ai kia – thành một chim én bay.

Còn anh chỉ muốn trở thành gương soi
Để cho em nhìn vào trong thấu đáo
Hoặc giả anh sẽ trở thành quần áo
Để chạm vào cơ thể của em thôi.

Anh muốn trở thành nước để vuốt ve
Thân hình em run rẩy trong dòng nước
Hoặc sẽ trở thành nước hoa cũng được
Để thấm vào êm dịu dưới làn da.

Giá mà được, anh mong trở thành dây
Để quấn lấy hai trái đào hạnh phúc
Hoặc giả anh sẽ trở thành chuỗi hạt
Quấn vòng quanh chiếc cổ ngọc ngà này.

Anh còn muốn trở thành một thỏi son
Để bôi lên bờ môi em tuyệt đẹp
Để lịm đi trong nụ hôn ngây ngất
Và ánh lên trên đó một màu hồng.


GỬI JOACHIM DU BELLAY

Thế giới này, từ thuở hồng hoang
Con người ta đã sống
Và sinh ra từ thiên nhiên
Hai bộ tộc – con người và thần thánh.

Cùng một mẹ, với thần thánh ở gần
Ta lớn lên từ thuở hồng hoang
Bầu trời xanh chỉ một
Vẫn nhìn ta bằng ánh mắt lạnh lùng.

Lý trí của ta cho ta độ lớn
Và bất tử đôi khi
Và ta cùng thần thánh
Chỉ là một, nhưng khác nhau mà.

Bạn không thể hạnh phúc mãi mãi
Và mãi mãi trẻ trung
Mà chúng ta sẽ tan như khói
Còn cuộc đời thần thánh sẽ vô cùng.

YÊU THÌ KHỔ

Không yêu ai thì đời khổ vô cùng
Mà những kẻ yêu nhau thì cũng khổ
Nhưng tệ hại nhất không vì chuyện đó
Mà còn tệ hơn, còn đớn đau hơn
Khi đem tình yêu trao hết cho nàng
Mà tình yêu của nàng không đáp trả.

Chẳng tâm hồn, lý trí, chẳng trái tim
Với tình yêu một xu đều không đáng
Chẳng được gì nếu nàng thơ không khen
Bởi thế mà những người đẹp dễ thương
Cứ đau khổ, cứ yêu như lòng muốn
Nhưng đừng quên, mà nhớ phải trả tiền.

Cầu nàng thơ chết đi, trời làm ơn
Liệu có ai đầu tiên làm việc đó
Vì nàng mà không còn gì thiêng liêng
Vì các nàng mà mẹ không phải mẹ
Vì các nàng mà con trai giết bố
Vì các nàng mà anh giết em mình.

Vì các nàng mà bất hòa xích mích
Vì các nàng mà bệnh tật hoành hành
Vì các nàng mà bao nhiêu nước mắt
Và có một điều còn đau buồn hơn
Vì các nàng mà chúng ta sẽ chết
Những kẻ nô lệ của những người tình.